ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ
αρ. 7/10-02-2014 πράξη του Δ.Σ. του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής.
αρ. 7/10-02-2014 πράξη του Δ.Σ. του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής.
Β΄ τάξη Εσπερινού Γενικού Λυκείου Από το βιβλίο Έκφραση –Έκθεση, Τεύχος Α΄ να διδαχτούν:
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Ι. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ (σ. 140)
1. Μεθόδευση της περιγραφής
α. Η επιλογή και η παράθεση/οργάνωση των λεπτομερειών (σ.σ. 142-147).
β. Η ακρίβεια και η σαφήνεια στην περιγραφή (σ.σ. 148-152).
2. Η γλώσσα της περιγραφής
α. Η επιλογή των κατάλληλων λέξεων/φράσεων (σ.σ. 152-153).
β. Κυριολεκτική (δηλωτική) και μεταφορική (συνυποδηλωτική) χρήση της γλώσσας (σ. 153)
3. Το σχόλιο και η οπτική γωνία στην περιγραφή (σ.σ. 154-159).
ΙΙ. ΔΙΑΦΟΡΑ ΘΕΜΑΤΑ / ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ (σ.160)
1.Περιγραφή ενός χώρου / κτιρίου (σ.σ. 160-167)
2.Περιγραφή προσώπου/ατόμου
α. Τα τυπικά και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ενός προσώπου / ατόμου (σ.σ. 168-170)
β. Το σχόλιο στην περιγραφή ενός ατόμου (σ.σ. 171-176)
3. Περιγραφή ζωγραφικού πίνακα ή άλλου έργου τέχνης (σ.σ. 176-178)
4. Ειδικά θέματα
β. Περιγραφή της διαδικασίας για την κατασκευή ή τη χρήση ενός αντικειμένου (σ.σ. 182-183)
ΙΙΙ. ΕΚΦΡΑΣΗ-ΕΚΘΕΣΗ: θέματα σχετικά με την ενδυμασία και τη μόδα (σ.σ. 184-199)
ΙV. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ
Ανάπτυξη μιας παραγράφου με αναλογία (σ.σ. 200-205).
ΑΦΗΓΗΣΗ
Ι. ΑΦΗΓΗΣΗ
1.Ορισμός της αφήγησης (σ.σ. 210-211).
2.Αφηγηματικό περιεχόμενο και αφηγηματική πράξη (σ.σ. 212-214).
7.Αφηγηματικός χρόνος (σ.σ. 240-250)
Λεξιλόγιο σχετικό με τα θέματα για συζήτηση και έκφραση/έκθεση που ακολουθούν (σ.σ. 251-252).
Θέματα για συζήτηση και έκφραση/έκθεση (Γηρατειά και νεότητα. Χθες-Σήμερα-Αύριο. Αφηγήσεις για το παρελθόν και το μέλλον) (σ.σ. 252-258).
ΙΙ. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΦΗΓΗΣΗ
Λεξιλόγιο (σ.σ. 262-263)
Θέματα για συζήτηση και έκφραση/έκθεση. Το κωμικό και η σημασία του γέλιου (σ.σ. 264-271).
ΙΙΙ. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ:
Συνοχή κειμένου (σ.σ. 272-274)
Συνοχή σε ένα αφηγηματικό κείμενο (σ.σ. 274-277)
ΤΟ ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΗΜΑ (σ.σ. 280-295)
Β΄ τάξη Ημερήσιου Γενικού Λυκείου Από το βιβλίο Έκφραση –Έκθεση, Τεύχος Β΄ να διδαχτούν:
Η ΕΙΔΗΣΗ
Ι. Η ΕΙΔΗΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ
1.Το γεγονός και το σχόλιο στην είδηση (σ.σ. 14-17).
2.Προβολή και διαφοροποίηση της είδησης (σ.σ. 18-19)
3.Παρεμβολή ξένου σχολίου στην είδηση (σ. 20)
4. Διαπλοκή του γεγονότος με το σχόλιο στην είδηση (σ.σ. 21-22)
Λεξιλόγιο (σχετικό με το σχόλιο και την είδηση) (σ.σ. 23-25)
Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με την πληροφόρηση, τη δημοσιογραφία, τον Τύπο) (σ.σ. 26-30)
ΙΙ. Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ Η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΙΔΗΣΗΣ
1.Η οργάνωση της είδησης (σ.σ. 32-35)
2.Η οπτική γωνία του δημοσιογράφου στην είδηση (σ.σ. 36-38)
3.Ο τίτλος της είδησης (σ.σ. 39-42)
4.Συντακτικά στοιχεία στην είδηση
α. Η σειρά των λεκτικών συνόλων στην είδηση (σ.σ. 43-44)
β. Ενεργητική και παθητική σύνταξη στην είδηση (σ. 45)
γ.Η χρήση των ονοματικών προσδιορισμών στην είδηση
Χρήση ονομάτων και επιθέτων (σ. 46)
δ. Ο προσδιορισμός του χρόνου στην είδηση (σ. 47)
5. Το σχόλιο πάνω σε μια είδηση (σ.σ. 48-53)
Λεξιλόγιο (σχετικό με το χρόνο) (σ.σ. 54-55)
Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με τα μέσα μαζικής επικοινωνίας) (σ.σ. 56-63)
Οργάνωση του λόγου. Η χρήση του παραδείγματος στην ανάπτυξη παραγράφου και ευρύτερου κειμένου (σ.σ. 63-68).
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΕΙΔΗ
Βιογραφικά είδη (σ.σ. 71-72)
1. Βιογραφία, μυθιστορηματική βιογραφία (σ.σ. 73-76)
2. Βιογραφικό σημείωμα
α. Τα γεγονότα και τα σχόλια σε ένα βιογραφικό σημείωμα (σ.σ. 77-78)
β. Η δομή και το περιεχόμενο ενός βιογραφικού σημειώματος (σ.σ. 78-79)
Λεξιλόγιο βιογραφικού σημειώματος (σ.σ. 82-84)
4. Αυτοβιογραφικό σημείωμα
α. Σύγκριση ενός αυτοβιογραφικού σημειώματος με ένα βιογραφικό σημείωμα (σ. 86)
β. Το έμμεσο σχόλιο στο αυτοβιογραφικό σημείωμα (σ.σ. 86-87)
δ. Ο πρακτικός σκοπός ενός (αυτο)βιογραφικού σημειώματος (σ.σ. 89-94)
Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με την εργασία και την επιλογή επαγγέλματος) (σ.σ. 95-103)
6. Ημερολόγιο (σ.σ. 108-111)
7. Συστατική επιστολή (σ.σ. 112-118)
Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με το χαρακτηρισμό ατόμου, τις στερεότυπες αντιλήψεις, το φυλετικό και κοινωνικό ρατσισμό) (σ.σ. 119-126)
Οργάνωση του λόγου:
Ι. Παράγραφος. Ανάπτυξη με σύγκριση και αντίθεση (σ.σ. 127-131)
ΙΙ Ο ρόλος της αντίθεσης στη συνοχή του κειμένου.
α. Συνοχή προτάσεων και περιόδων (σ.σ. 132-133)
β. Συνοχή παραγράφων με αντιθετική σύνδεση
Ανάπτυξη δύο εννοιών σε ένα ευρύτερο κείμενο (σ.σ. 133-135)
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ – ΚΡΙΤΙΚΗ
Ι. Παρουσίαση και κριτική ενός βιβλίου
3. Βιβλιοκριτική
α. Λογοτεχνική κριτική (σ.σ.163-169)
β. Κριτική άλλων κειμένων (σ.170-171)
5. Απλή και διαδοχική υπόταξη (σ.175)
6. Οι αναφορικές προτάσεις (σ.σ.176-177)
Λεξιλόγιο (σχετικό με τα θέματα για συζήτηση και έκφραση/έκθεση που ακολουθούν) (σ. 178)
Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με την τέχνη και την κριτική έργου τέχνης) (σ.σ. 179-189).
ΙΙ. Παρουσίαση και κριτική μιας θεατρικής παράστασης
Λεξιλόγιο (σχετικό με τη θεατρική κριτική) (σ.σ. 203-205)
ΙΙΙ Παρουσίαση και κριτική άλλων μορφών τέχνης
Λεξιλόγιο (σχετικό με την κριτική (σ.σ. 219-220)
Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με την κριτική/αξιολόγηση του ατόμου και την αυτοκριτική) (σ.σ. 221-224)
ΙV. Οργάνωση του λόγου ορισμός και διαίρεση μιας έννοιας
1.Ορισμός (σ.σ. 226-230)
2.Διαίρεση (σ.σ. 231-236)
Σημειώσεις –Περίληψη
Ι. Σημειώσεις (σ. 240)
Α. Σημειώσεις από γραπτό λόγο (σ.σ. 241-242)
1.Κρατώ σημειώσεις κατά παράγραφο (σ.σ. 243-248).
2.Εργάζομαι σε ευρύτερες (από την παράγραφο) νοηματικές ενότητες και κρατώ σημειώσεις (σ.σ.249-252).
3.Από τις σημειώσεις προχωρώ στο διάγραμμα του κειμένου (σ.σ. 253-257).
Β. Σημειώσεις από προφορικό λόγο (σ.σ. 258-259)
ΙΙ. Περίληψη
Α. Περίληψη γραπτού λόγου
1.Πώς οδηγούμαι στην περίληψη (σ. 262)
2.Τι πρέπει να προσέχω σε μια περίληψη (σ. 263)
3.Συγκρίνω δύο περιλήψεις, μία εκτενή και μία συνοπτική του ίδιου κειμένου (σ.σ. 264-265)
4.Εξετάζω τη χρήση της ενεργητικής και της παθητικής σύνταξης σε μία περίληψη (σ.σ. 266-267)
5.Παρατηρώ περιλήψεις από ποικίλα κείμενα (σ.σ. 268-273)
Β. Περίληψη προφορικού λόγου
1. Διαβάζω τη δημοσιογραφική περίληψη μιας συζήτησης (σ.σ. 274-275)
2. Παρουσιάζω σε προφορικό και γραπτό λόγο περίληψη μιας συζήτησης (σ. 276)
Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με τη λακωνική έκφραση και την προσπάθεια για εξοικονόμηση χρόνου στη σύγχρονη καθημερινή ζωή) (σ.σ. 277-286)
ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ:
Για τον ορθό καταμερισμό και την αποδοτικότερη διδασκαλία της διδακτέας ύλης της Νεοελληνικής Γλώσσας του Ημερήσιου Γενικού Λυκείου είναι σκόπιμο:
1. να ληφθεί υπόψη το Πρόγραμμα Σπουδών για τη Γλωσσική Διδασκαλία στο Λύκειο (σ.79-105) που περιλαμβάνεται στο Πρόγραμμα Σπουδών Α΄/θμιας και Β΄/θμιας Εκπ/σης. Θεωρητικές Επιστήμες (2000) και
2. να αξιοποιηθούν τα βιβλία Έκφραση-Έκθεση για το Γενικό Λύκειο-Θεματικοί Κύκλοι Γενικού Λυκείου και Γλωσσικές Ασκήσεις για το Γενικό Λύκειο.
Επίσης, οι διδάσκοντες/διδάσκουσες, στο πλαίσιο της υλοποίησης των εκάστοτε διδακτικών στόχων και του διαθέσιμου διδακτικού χρόνου, μπορούν να χρησιμοποιούν κατά περίπτωση κατάλληλο εκπαιδευτικό υλικό (κείμενα, δραστηριότητες κ.ά.) και από άλλες πηγές, με σκοπό την περαιτέρω εξοικείωση των μαθητών/μαθητριών με ποικίλα κειμενικά είδη και την καλλιέργεια της ικανότητάς τους να κατανοούν και να παράγουν επιτυχώς προφορικό και γραπτό λόγο.
Γ΄ τάξη Εσπερινού Γενικού Λυκείου Από το βιβλίο Έκφραση –Έκθεση, Τεύχος Β΄ να διδαχτούν:
Η ΕΙΔΗΣΗ
Ι. Η ΕΙΔΗΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ
1. Το γεγονός και το σχόλιο στην είδηση (σ.σ. 14-17).
2. Προβολή και διαφοροποίηση της είδησης (σ.σ. 18-19)
3. Παρεμβολή ξένου σχολίου στην είδηση (σ. 20)
4. Διαπλοκή του γεγονότος με το σχόλιο στην είδηση (σ.σ. 21-22)
Λεξιλόγιο (σχετικό με το σχόλιο και την είδηση) (σ.σ. 23-25)
Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με την πληροφόρηση, τη δημοσιογραφία, τον Τύπο) (σ.σ. 26-30)
ΙΙ. Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ Η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΙΔΗΣΗΣ
1. Η οργάνωση της είδησης (σ.σ. 32-35)
2. Η οπτική γωνία του δημοσιογράφου στην είδηση (σ.σ. 36-38)
3. Ο τίτλος της είδησης (σ.σ. 39-42)
4. Συντακτικά στοιχεία στην είδηση
α. Η σειρά των λεκτικών συνόλων στην είδηση (σ.σ. 43-44)
β. Ενεργητική και παθητική σύνταξη στην είδηση (σ. 45)
γ. Η χρήση των ονοματικών προσδιορισμών στην είδηση
Χρήση ονομάτων και επιθέτων (σ. 46)
δ. Ο προσδιορισμός του χρόνου στην είδηση (σ. 47)
5. Το σχόλιο πάνω σε μια είδηση (σ.σ. 48-53)
Λεξιλόγιο (σχετικό με το χρόνο) (σ.σ. 54-55)
Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με τα μέσα μαζικής επικοινωνίας) (σ.σ. 56-63)
Οργάνωση του λόγου. Η χρήση του παραδείγματος στην ανάπτυξη παραγράφου και ευρύτερου κειμένου (σ.σ. 63-68).
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΕΙΔΗ
Βιογραφικά είδη (σ.σ. 71-72)
1. Βιογραφία, μυθιστορηματική βιογραφία (σ.σ. 73-76)
2. Βιογραφικό σημείωμα
α. Τα γεγονότα και τα σχόλια σε ένα βιογραφικό σημείωμα (σ.σ. 77-78)
β. Η δομή και το περιεχόμενο ενός βιογραφικού σημειώματος (σ.σ. 78-79)
Λεξιλόγιο βιογραφικού σημειώματος (σ.σ. 82-84)
4. Αυτοβιογραφικό σημείωμα
α. Σύγκριση ενός αυτοβιογραφικού σημειώματος με ένα βιογραφικό σημείωμα (σ. 86)
β. Το έμμεσο σχόλιο στο αυτοβιογραφικό σημείωμα (σ.σ. 86-87)
δ. Ο πρακτικός σκοπός ενός (αυτο)βιογραφικού σημειώματος (σ.σ. 89-94)
Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με την εργασία και την επιλογή επαγγέλματος) (σ.σ. 95-103)
6. Ημερολόγιο (σ.σ. 108-111)
7. Συστατική επιστολή (σ.σ. 112-118)
Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με το χαρακτηρισμό ατόμου, τις στερεότυπες αντιλήψεις, το φυλετικό και κοινωνικό ρατσισμό) (σ.σ. 119-126)
Οργάνωση του λόγου:
Ι. Παράγραφος. Ανάπτυξη με σύγκριση και αντίθεση (σ.σ. 127-131)
ΙΙ Ο ρόλος της αντίθεσης στη συνοχή του κειμένου.
α. Συνοχή προτάσεων και περιόδων (σ.σ. 132-133)
β. Συνοχή παραγράφων με αντιθετική σύνδεση
Ανάπτυξη δύο εννοιών σε ένα ευρύτερο κείμενο (σ.σ. 133-135)
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ – ΚΡΙΤΙΚΗ
Ι. Παρουσίαση και κριτική ενός βιβλίου
3. Βιβλιοκριτική
α. Λογοτεχνική κριτική (σ.σ. 163-169)
β. Κριτική άλλων κειμένων (σ.σ. 170-171)
5. Απλή και διαδοχική υπόταξη (σ.175)
6. Οι αναφορικές προτάσεις (σ.σ. 176-177)
Λεξιλόγιο (σχετικό με τα θέματα για συζήτηση και έκφραση/έκθεση που ακολουθούν) (σ. 178)
Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με την τέχνη και την κριτική έργου τέχνης) (σ.σ. 179-189).
Ι
Ι. Παρουσίαση και κριτική μιας θεατρικής παράστασης
Λεξιλόγιο (σχετικό με τη θεατρική κριτική) (σ.σ. 203-205)
ΙΙΙ Παρουσίαση και κριτική άλλων μορφών τέχνης
Λεξιλόγιο (σχετικό με την κριτική (σ.σ. 219-220)
Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με την κριτική/αξιολόγηση του ατόμου και την αυτοκριτική) (σ.σ. 221-224)
ΙV. Οργάνωση του λόγου · ορισμός και διαίρεση μιας έννοιας
1.Ορισμός (σ.σ. 226-230)
2.Διαίρεση (σ.σ. 231-236)
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ - ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Ι. Σημειώσεις (σ. 240)
Α. Σημειώσεις από γραπτό λόγο (σ.σ. 241-242)
1.Κρατώ σημειώσεις κατά παράγραφο (σ.σ. 243-248).
2.Εργάζομαι σε ευρύτερες (από την παράγραφο) νοηματικές ενότητες και κρατώ σημειώσεις (σ.σ.249-252).
3. Από τις σημειώσεις προχωρώ στο διάγραμμα του κειμένου (σ.σ. 253-257).
Β. Σημειώσεις από προφορικό λόγο (σ.σ. 258-259)
ΙΙ. Περίληψη
Α. Περίληψη γραπτού λόγου
1.Πώς οδηγούμαι στην περίληψη (σ. 262)
2. Τι πρέπει να προσέχω σε μια περίληψη (σ. 263)
3. Συγκρίνω δύο περιλήψεις, μία εκτενή και μία συνοπτική του ίδιου κειμένου (σ.σ. 264-265)
4. Εξετάζω τη χρήση της ενεργητικής και της παθητικής σύνταξης σε μία περίληψη (σ.σ. 266-267)
5. Παρατηρώ περιλήψεις από ποικίλα κείμενα (σ.σ. 268-273)
Β. Περίληψη προφορικού λόγου
1. Διαβάζω τη δημοσιογραφική περίληψη μιας συζήτησης (σ.σ. 274-275)
2. Παρουσιάζω σε προφορικό και γραπτό λόγο περίληψη μιας συζήτησης (σ.σ. 276)
Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με τη λακωνική έκφραση και την προσπάθεια για εξοικονόμηση χρόνου στη σύγχρονη καθημερινή ζωή) (σ. 277-286)
ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ:
Για τον ορθό καταμερισμό και την αποδοτικότερη διδασκαλία της διδακτέας ύλης της Νεοελληνικής Γλώσσας του Εσπερινού Γενικού Λυκείου είναι σκόπιμο:
1.να ληφθεί υπόψη το Πρόγραμμα Σπουδών για τη Γλωσσική Διδασκαλία στο Λύκειο (σ.79-105) που περιλαμβάνεται στο Πρόγραμμα Σπουδών Α΄/θμιας και Β΄/θμιας Εκπ/σης. Θεωρητικές Επιστήμες (2000) και
2. να αξιοποιηθούν τα βιβλία Έκφραση-Έκθεση για το Γενικό Λύκειο-Θεματικοί Κύκλοι Γενικού Λυκείου και Γλωσσικές Ασκήσεις για το Γενικό Λύκειο (σύμφωνα με την κατανομή της διδακτέας ύλης στο Εσπερινό Γενικό Λύκειο).
Επίσης, οι διδάσκοντες/διδάσκουσες, στο πλαίσιο της υλοποίησης των εκάστοτε διδακτικών στόχων και του διαθέσιμου διδακτικού χρόνου, μπορούν να χρησιμοποιούν κατά περίπτωση κατάλληλο εκπαιδευτικό υλικό (κείμενα, δραστηριότητες κ.ά.) και από άλλες πηγές, με σκοπό την περαιτέρω εξοικείωση των μαθητών/μαθητριών με ποικίλα κειμενικά είδη και την καλλιέργεια της ικανότητάς τους να κατανοούν και να παράγουν επιτυχώς προφορικό και γραπτό λόγο.
Για την εξέταση του μαθήματος στη Β΄ και στη Γ΄ τάξη του Ημερήσιου και του Εσπερινού Γενικού Λυκείου και στη Δ΄ τάξη του Εσπερινού Γενικού Λυκείου ισχύει ό,τι προβλέπεται στο Π.Δ. 48/2012 (ΦΕΚ Α΄ 97) και στο ΦΕΚ Α΄ 119 που αφορά σε διόρθωση σφάλματος στο Π.Δ.48/2012 (ΦΕΚ Α΄ 97).
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Ι. ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ (σ. 140)
1. Μεθόδευση της περιγραφής
α. Η επιλογή και η παράθεση/οργάνωση των λεπτομερειών (σ.σ. 142-147).
β. Η ακρίβεια και η σαφήνεια στην περιγραφή (σ.σ. 148-152).
2. Η γλώσσα της περιγραφής
α. Η επιλογή των κατάλληλων λέξεων/φράσεων (σ.σ. 152-153).
β. Κυριολεκτική (δηλωτική) και μεταφορική (συνυποδηλωτική) χρήση της γλώσσας (σ. 153)
3. Το σχόλιο και η οπτική γωνία στην περιγραφή (σ.σ. 154-159).
ΙΙ. ΔΙΑΦΟΡΑ ΘΕΜΑΤΑ / ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ (σ.160)
1.Περιγραφή ενός χώρου / κτιρίου (σ.σ. 160-167)
2.Περιγραφή προσώπου/ατόμου
α. Τα τυπικά και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ενός προσώπου / ατόμου (σ.σ. 168-170)
β. Το σχόλιο στην περιγραφή ενός ατόμου (σ.σ. 171-176)
3. Περιγραφή ζωγραφικού πίνακα ή άλλου έργου τέχνης (σ.σ. 176-178)
4. Ειδικά θέματα
β. Περιγραφή της διαδικασίας για την κατασκευή ή τη χρήση ενός αντικειμένου (σ.σ. 182-183)
ΙΙΙ. ΕΚΦΡΑΣΗ-ΕΚΘΕΣΗ: θέματα σχετικά με την ενδυμασία και τη μόδα (σ.σ. 184-199)
ΙV. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ
Ανάπτυξη μιας παραγράφου με αναλογία (σ.σ. 200-205).
ΑΦΗΓΗΣΗ
Ι. ΑΦΗΓΗΣΗ
1.Ορισμός της αφήγησης (σ.σ. 210-211).
2.Αφηγηματικό περιεχόμενο και αφηγηματική πράξη (σ.σ. 212-214).
7.Αφηγηματικός χρόνος (σ.σ. 240-250)
Λεξιλόγιο σχετικό με τα θέματα για συζήτηση και έκφραση/έκθεση που ακολουθούν (σ.σ. 251-252).
Θέματα για συζήτηση και έκφραση/έκθεση (Γηρατειά και νεότητα. Χθες-Σήμερα-Αύριο. Αφηγήσεις για το παρελθόν και το μέλλον) (σ.σ. 252-258).
ΙΙ. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΦΗΓΗΣΗ
Λεξιλόγιο (σ.σ. 262-263)
Θέματα για συζήτηση και έκφραση/έκθεση. Το κωμικό και η σημασία του γέλιου (σ.σ. 264-271).
ΙΙΙ. ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ:
Συνοχή κειμένου (σ.σ. 272-274)
Συνοχή σε ένα αφηγηματικό κείμενο (σ.σ. 274-277)
ΤΟ ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΗΜΑ (σ.σ. 280-295)
Β΄ τάξη Ημερήσιου Γενικού Λυκείου Από το βιβλίο Έκφραση –Έκθεση, Τεύχος Β΄ να διδαχτούν:
Η ΕΙΔΗΣΗ
Ι. Η ΕΙΔΗΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ
1.Το γεγονός και το σχόλιο στην είδηση (σ.σ. 14-17).
2.Προβολή και διαφοροποίηση της είδησης (σ.σ. 18-19)
3.Παρεμβολή ξένου σχολίου στην είδηση (σ. 20)
4. Διαπλοκή του γεγονότος με το σχόλιο στην είδηση (σ.σ. 21-22)
Λεξιλόγιο (σχετικό με το σχόλιο και την είδηση) (σ.σ. 23-25)
Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με την πληροφόρηση, τη δημοσιογραφία, τον Τύπο) (σ.σ. 26-30)
ΙΙ. Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ Η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΙΔΗΣΗΣ
1.Η οργάνωση της είδησης (σ.σ. 32-35)
2.Η οπτική γωνία του δημοσιογράφου στην είδηση (σ.σ. 36-38)
3.Ο τίτλος της είδησης (σ.σ. 39-42)
4.Συντακτικά στοιχεία στην είδηση
α. Η σειρά των λεκτικών συνόλων στην είδηση (σ.σ. 43-44)
β. Ενεργητική και παθητική σύνταξη στην είδηση (σ. 45)
γ.Η χρήση των ονοματικών προσδιορισμών στην είδηση
Χρήση ονομάτων και επιθέτων (σ. 46)
δ. Ο προσδιορισμός του χρόνου στην είδηση (σ. 47)
5. Το σχόλιο πάνω σε μια είδηση (σ.σ. 48-53)
Λεξιλόγιο (σχετικό με το χρόνο) (σ.σ. 54-55)
Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με τα μέσα μαζικής επικοινωνίας) (σ.σ. 56-63)
Οργάνωση του λόγου. Η χρήση του παραδείγματος στην ανάπτυξη παραγράφου και ευρύτερου κειμένου (σ.σ. 63-68).
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΕΙΔΗ
Βιογραφικά είδη (σ.σ. 71-72)
1. Βιογραφία, μυθιστορηματική βιογραφία (σ.σ. 73-76)
2. Βιογραφικό σημείωμα
α. Τα γεγονότα και τα σχόλια σε ένα βιογραφικό σημείωμα (σ.σ. 77-78)
β. Η δομή και το περιεχόμενο ενός βιογραφικού σημειώματος (σ.σ. 78-79)
Λεξιλόγιο βιογραφικού σημειώματος (σ.σ. 82-84)
4. Αυτοβιογραφικό σημείωμα
α. Σύγκριση ενός αυτοβιογραφικού σημειώματος με ένα βιογραφικό σημείωμα (σ. 86)
β. Το έμμεσο σχόλιο στο αυτοβιογραφικό σημείωμα (σ.σ. 86-87)
δ. Ο πρακτικός σκοπός ενός (αυτο)βιογραφικού σημειώματος (σ.σ. 89-94)
Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με την εργασία και την επιλογή επαγγέλματος) (σ.σ. 95-103)
6. Ημερολόγιο (σ.σ. 108-111)
7. Συστατική επιστολή (σ.σ. 112-118)
Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με το χαρακτηρισμό ατόμου, τις στερεότυπες αντιλήψεις, το φυλετικό και κοινωνικό ρατσισμό) (σ.σ. 119-126)
Οργάνωση του λόγου:
Ι. Παράγραφος. Ανάπτυξη με σύγκριση και αντίθεση (σ.σ. 127-131)
ΙΙ Ο ρόλος της αντίθεσης στη συνοχή του κειμένου.
α. Συνοχή προτάσεων και περιόδων (σ.σ. 132-133)
β. Συνοχή παραγράφων με αντιθετική σύνδεση
Ανάπτυξη δύο εννοιών σε ένα ευρύτερο κείμενο (σ.σ. 133-135)
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ – ΚΡΙΤΙΚΗ
Ι. Παρουσίαση και κριτική ενός βιβλίου
3. Βιβλιοκριτική
α. Λογοτεχνική κριτική (σ.σ.163-169)
β. Κριτική άλλων κειμένων (σ.170-171)
5. Απλή και διαδοχική υπόταξη (σ.175)
6. Οι αναφορικές προτάσεις (σ.σ.176-177)
Λεξιλόγιο (σχετικό με τα θέματα για συζήτηση και έκφραση/έκθεση που ακολουθούν) (σ. 178)
Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με την τέχνη και την κριτική έργου τέχνης) (σ.σ. 179-189).
ΙΙ. Παρουσίαση και κριτική μιας θεατρικής παράστασης
Λεξιλόγιο (σχετικό με τη θεατρική κριτική) (σ.σ. 203-205)
ΙΙΙ Παρουσίαση και κριτική άλλων μορφών τέχνης
Λεξιλόγιο (σχετικό με την κριτική (σ.σ. 219-220)
Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με την κριτική/αξιολόγηση του ατόμου και την αυτοκριτική) (σ.σ. 221-224)
ΙV. Οργάνωση του λόγου ορισμός και διαίρεση μιας έννοιας
1.Ορισμός (σ.σ. 226-230)
2.Διαίρεση (σ.σ. 231-236)
Σημειώσεις –Περίληψη
Ι. Σημειώσεις (σ. 240)
Α. Σημειώσεις από γραπτό λόγο (σ.σ. 241-242)
1.Κρατώ σημειώσεις κατά παράγραφο (σ.σ. 243-248).
2.Εργάζομαι σε ευρύτερες (από την παράγραφο) νοηματικές ενότητες και κρατώ σημειώσεις (σ.σ.249-252).
3.Από τις σημειώσεις προχωρώ στο διάγραμμα του κειμένου (σ.σ. 253-257).
Β. Σημειώσεις από προφορικό λόγο (σ.σ. 258-259)
ΙΙ. Περίληψη
Α. Περίληψη γραπτού λόγου
1.Πώς οδηγούμαι στην περίληψη (σ. 262)
2.Τι πρέπει να προσέχω σε μια περίληψη (σ. 263)
3.Συγκρίνω δύο περιλήψεις, μία εκτενή και μία συνοπτική του ίδιου κειμένου (σ.σ. 264-265)
4.Εξετάζω τη χρήση της ενεργητικής και της παθητικής σύνταξης σε μία περίληψη (σ.σ. 266-267)
5.Παρατηρώ περιλήψεις από ποικίλα κείμενα (σ.σ. 268-273)
Β. Περίληψη προφορικού λόγου
1. Διαβάζω τη δημοσιογραφική περίληψη μιας συζήτησης (σ.σ. 274-275)
2. Παρουσιάζω σε προφορικό και γραπτό λόγο περίληψη μιας συζήτησης (σ. 276)
Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με τη λακωνική έκφραση και την προσπάθεια για εξοικονόμηση χρόνου στη σύγχρονη καθημερινή ζωή) (σ.σ. 277-286)
ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ:
Για τον ορθό καταμερισμό και την αποδοτικότερη διδασκαλία της διδακτέας ύλης της Νεοελληνικής Γλώσσας του Ημερήσιου Γενικού Λυκείου είναι σκόπιμο:
1. να ληφθεί υπόψη το Πρόγραμμα Σπουδών για τη Γλωσσική Διδασκαλία στο Λύκειο (σ.79-105) που περιλαμβάνεται στο Πρόγραμμα Σπουδών Α΄/θμιας και Β΄/θμιας Εκπ/σης. Θεωρητικές Επιστήμες (2000) και
2. να αξιοποιηθούν τα βιβλία Έκφραση-Έκθεση για το Γενικό Λύκειο-Θεματικοί Κύκλοι Γενικού Λυκείου και Γλωσσικές Ασκήσεις για το Γενικό Λύκειο.
Επίσης, οι διδάσκοντες/διδάσκουσες, στο πλαίσιο της υλοποίησης των εκάστοτε διδακτικών στόχων και του διαθέσιμου διδακτικού χρόνου, μπορούν να χρησιμοποιούν κατά περίπτωση κατάλληλο εκπαιδευτικό υλικό (κείμενα, δραστηριότητες κ.ά.) και από άλλες πηγές, με σκοπό την περαιτέρω εξοικείωση των μαθητών/μαθητριών με ποικίλα κειμενικά είδη και την καλλιέργεια της ικανότητάς τους να κατανοούν και να παράγουν επιτυχώς προφορικό και γραπτό λόγο.
Γ΄ τάξη Εσπερινού Γενικού Λυκείου Από το βιβλίο Έκφραση –Έκθεση, Τεύχος Β΄ να διδαχτούν:
Η ΕΙΔΗΣΗ
Ι. Η ΕΙΔΗΣΗ ΚΑΙ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ
1. Το γεγονός και το σχόλιο στην είδηση (σ.σ. 14-17).
2. Προβολή και διαφοροποίηση της είδησης (σ.σ. 18-19)
3. Παρεμβολή ξένου σχολίου στην είδηση (σ. 20)
4. Διαπλοκή του γεγονότος με το σχόλιο στην είδηση (σ.σ. 21-22)
Λεξιλόγιο (σχετικό με το σχόλιο και την είδηση) (σ.σ. 23-25)
Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με την πληροφόρηση, τη δημοσιογραφία, τον Τύπο) (σ.σ. 26-30)
ΙΙ. Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ Η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΙΔΗΣΗΣ
1. Η οργάνωση της είδησης (σ.σ. 32-35)
2. Η οπτική γωνία του δημοσιογράφου στην είδηση (σ.σ. 36-38)
3. Ο τίτλος της είδησης (σ.σ. 39-42)
4. Συντακτικά στοιχεία στην είδηση
α. Η σειρά των λεκτικών συνόλων στην είδηση (σ.σ. 43-44)
β. Ενεργητική και παθητική σύνταξη στην είδηση (σ. 45)
γ. Η χρήση των ονοματικών προσδιορισμών στην είδηση
Χρήση ονομάτων και επιθέτων (σ. 46)
δ. Ο προσδιορισμός του χρόνου στην είδηση (σ. 47)
5. Το σχόλιο πάνω σε μια είδηση (σ.σ. 48-53)
Λεξιλόγιο (σχετικό με το χρόνο) (σ.σ. 54-55)
Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με τα μέσα μαζικής επικοινωνίας) (σ.σ. 56-63)
Οργάνωση του λόγου. Η χρήση του παραδείγματος στην ανάπτυξη παραγράφου και ευρύτερου κειμένου (σ.σ. 63-68).
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΕΙΔΗ
Βιογραφικά είδη (σ.σ. 71-72)
1. Βιογραφία, μυθιστορηματική βιογραφία (σ.σ. 73-76)
2. Βιογραφικό σημείωμα
α. Τα γεγονότα και τα σχόλια σε ένα βιογραφικό σημείωμα (σ.σ. 77-78)
β. Η δομή και το περιεχόμενο ενός βιογραφικού σημειώματος (σ.σ. 78-79)
Λεξιλόγιο βιογραφικού σημειώματος (σ.σ. 82-84)
4. Αυτοβιογραφικό σημείωμα
α. Σύγκριση ενός αυτοβιογραφικού σημειώματος με ένα βιογραφικό σημείωμα (σ. 86)
β. Το έμμεσο σχόλιο στο αυτοβιογραφικό σημείωμα (σ.σ. 86-87)
δ. Ο πρακτικός σκοπός ενός (αυτο)βιογραφικού σημειώματος (σ.σ. 89-94)
Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με την εργασία και την επιλογή επαγγέλματος) (σ.σ. 95-103)
6. Ημερολόγιο (σ.σ. 108-111)
7. Συστατική επιστολή (σ.σ. 112-118)
Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με το χαρακτηρισμό ατόμου, τις στερεότυπες αντιλήψεις, το φυλετικό και κοινωνικό ρατσισμό) (σ.σ. 119-126)
Οργάνωση του λόγου:
Ι. Παράγραφος. Ανάπτυξη με σύγκριση και αντίθεση (σ.σ. 127-131)
ΙΙ Ο ρόλος της αντίθεσης στη συνοχή του κειμένου.
α. Συνοχή προτάσεων και περιόδων (σ.σ. 132-133)
β. Συνοχή παραγράφων με αντιθετική σύνδεση
Ανάπτυξη δύο εννοιών σε ένα ευρύτερο κείμενο (σ.σ. 133-135)
ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ – ΚΡΙΤΙΚΗ
Ι. Παρουσίαση και κριτική ενός βιβλίου
3. Βιβλιοκριτική
α. Λογοτεχνική κριτική (σ.σ. 163-169)
β. Κριτική άλλων κειμένων (σ.σ. 170-171)
5. Απλή και διαδοχική υπόταξη (σ.175)
6. Οι αναφορικές προτάσεις (σ.σ. 176-177)
Λεξιλόγιο (σχετικό με τα θέματα για συζήτηση και έκφραση/έκθεση που ακολουθούν) (σ. 178)
Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με την τέχνη και την κριτική έργου τέχνης) (σ.σ. 179-189).
Ι
Ι. Παρουσίαση και κριτική μιας θεατρικής παράστασης
Λεξιλόγιο (σχετικό με τη θεατρική κριτική) (σ.σ. 203-205)
ΙΙΙ Παρουσίαση και κριτική άλλων μορφών τέχνης
Λεξιλόγιο (σχετικό με την κριτική (σ.σ. 219-220)
Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με την κριτική/αξιολόγηση του ατόμου και την αυτοκριτική) (σ.σ. 221-224)
ΙV. Οργάνωση του λόγου · ορισμός και διαίρεση μιας έννοιας
1.Ορισμός (σ.σ. 226-230)
2.Διαίρεση (σ.σ. 231-236)
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ - ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Ι. Σημειώσεις (σ. 240)
Α. Σημειώσεις από γραπτό λόγο (σ.σ. 241-242)
1.Κρατώ σημειώσεις κατά παράγραφο (σ.σ. 243-248).
2.Εργάζομαι σε ευρύτερες (από την παράγραφο) νοηματικές ενότητες και κρατώ σημειώσεις (σ.σ.249-252).
3. Από τις σημειώσεις προχωρώ στο διάγραμμα του κειμένου (σ.σ. 253-257).
Β. Σημειώσεις από προφορικό λόγο (σ.σ. 258-259)
ΙΙ. Περίληψη
Α. Περίληψη γραπτού λόγου
1.Πώς οδηγούμαι στην περίληψη (σ. 262)
2. Τι πρέπει να προσέχω σε μια περίληψη (σ. 263)
3. Συγκρίνω δύο περιλήψεις, μία εκτενή και μία συνοπτική του ίδιου κειμένου (σ.σ. 264-265)
4. Εξετάζω τη χρήση της ενεργητικής και της παθητικής σύνταξης σε μία περίληψη (σ.σ. 266-267)
5. Παρατηρώ περιλήψεις από ποικίλα κείμενα (σ.σ. 268-273)
Β. Περίληψη προφορικού λόγου
1. Διαβάζω τη δημοσιογραφική περίληψη μιας συζήτησης (σ.σ. 274-275)
2. Παρουσιάζω σε προφορικό και γραπτό λόγο περίληψη μιας συζήτησης (σ.σ. 276)
Θέματα για συζήτηση και έκφραση-έκθεση (σχετικά με τη λακωνική έκφραση και την προσπάθεια για εξοικονόμηση χρόνου στη σύγχρονη καθημερινή ζωή) (σ. 277-286)
ΓΕΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ:
Για τον ορθό καταμερισμό και την αποδοτικότερη διδασκαλία της διδακτέας ύλης της Νεοελληνικής Γλώσσας του Εσπερινού Γενικού Λυκείου είναι σκόπιμο:
1.να ληφθεί υπόψη το Πρόγραμμα Σπουδών για τη Γλωσσική Διδασκαλία στο Λύκειο (σ.79-105) που περιλαμβάνεται στο Πρόγραμμα Σπουδών Α΄/θμιας και Β΄/θμιας Εκπ/σης. Θεωρητικές Επιστήμες (2000) και
2. να αξιοποιηθούν τα βιβλία Έκφραση-Έκθεση για το Γενικό Λύκειο-Θεματικοί Κύκλοι Γενικού Λυκείου και Γλωσσικές Ασκήσεις για το Γενικό Λύκειο (σύμφωνα με την κατανομή της διδακτέας ύλης στο Εσπερινό Γενικό Λύκειο).
Επίσης, οι διδάσκοντες/διδάσκουσες, στο πλαίσιο της υλοποίησης των εκάστοτε διδακτικών στόχων και του διαθέσιμου διδακτικού χρόνου, μπορούν να χρησιμοποιούν κατά περίπτωση κατάλληλο εκπαιδευτικό υλικό (κείμενα, δραστηριότητες κ.ά.) και από άλλες πηγές, με σκοπό την περαιτέρω εξοικείωση των μαθητών/μαθητριών με ποικίλα κειμενικά είδη και την καλλιέργεια της ικανότητάς τους να κατανοούν και να παράγουν επιτυχώς προφορικό και γραπτό λόγο.
Για την εξέταση του μαθήματος στη Β΄ και στη Γ΄ τάξη του Ημερήσιου και του Εσπερινού Γενικού Λυκείου και στη Δ΄ τάξη του Εσπερινού Γενικού Λυκείου ισχύει ό,τι προβλέπεται στο Π.Δ. 48/2012 (ΦΕΚ Α΄ 97) και στο ΦΕΚ Α΄ 119 που αφορά σε διόρθωση σφάλματος στο Π.Δ.48/2012 (ΦΕΚ Α΄ 97).